20-12-2012, 10:05
Feti Nickli Kullanıcıdan Alıntı:1. It is possible that the arbiter decides to set the clocks to the left hand of the black player. There is no rule that the clock must be set to the right hand of the black player.Bu konuda Sabri beyin görüşüne yani saatin siyahların sağında olması gerektiğine katılıyorum.
2. No, such a rule does not exist, although it is a kind of habit. The background of this habit is in my opinion that the majority of the population is righthanded. Playing with black is a little disadvantage. Therefore give th black player an advantage.
Cevapta dikkati çeken 2 şey var. Biri, saatin sağa konulması konusunda kural olmadığı belirtiliyor (doğrusu nereye konması hakkında açık kural olmadığıdır aslında). İkincisi de bunun bir tür alışkanlık olduğu ifade ediliyor.
İlki için, yorumun çok dikkatli yapılması lazım. Hukukta bilinen bir ilke vardır, açık yazılı kural olmadığı durumlarda boşluk olmasın diye meşhur silsile uygulanır. Önce örf adete (geleneklere) orada uygulama yoksa, hakim/hakem kendisi kural koyucu olsaydı nasıl karar verecekse, ona bakılır. Bu tüm özel hukuk sistemlerindeki 1 sayılı ilkedir.
Şimdi bu konuda elimizde var olduğunu bildiğimiz olgular şunlar: Saatin yeri konusunda açık bir kural yok ama burada yazan - okuyan herkesin bildiği gibi 100 yıllık bir gelenek var.
Bu çerçevede ilk sıradaki (olmayan) kuralın yerine gelmesi gereken, örf adet, gelenektir. Bu sebeple de kural yok diye doğrudan hakeme gidilemez, silsile takip edilir geleneğe gidilir. Bu konuda gelenek olmasaydı ortada kural boşluğu olacaktı ve hakeme o zaman sıra gelecekti.
İkincisi, verilen cevapta "a kind of habit" belirlemesi fevkalade yanlış olmuş. Habit, huy, alışkanlık demek. Habit insana ait, insanın yaptığı tutarlı davranışlar zincirinin nitelemesi.
Saati sağa koymak ise bir habit değil, çünkü beşeri değil, toplumsal bir olgu. Yani bir gelenek, tradition. O sebeple yine yukarı dönersek, açık yazılı kural yoksa, sıralamada gelenek vardır. Gelenek uygulanır.
Hakem saatin yerini belirler demek, başlangıçta da anlatıldığı gibi turnuva salonunun konumu, oyuncunun özel konumu, oturma düzeni gibi özel nedenlerle oyuncunun sağında olması gereken saatlerin değiştirilebileceği anlamına gelir.
Ben yukarıda gelenek dedim ama neredeyse yüzyıllık bir uygulamanın artık gelenek olmaktan da çıktığı kural haline geldiği savunulabilir.
Her durumda hakem, tartışılmaz bir geleneğin üzerinde değildir. Çünkü onun kural koyması çok istisnasıdır.
Hakem ancak boşluk varsa kural koyar. Onun temel vazifesi kural koymak değil, kuralı uygulamaktır.