20-11-2013, 16:41
Chessbase'den yine ilginç bir yazı ve keyifli bir değerlendirme. Bire bir değil ama mealen çeviriyorum:
http://en.chessbase.com/post/are-twelve-games-enough
-------------------------------------------------
12 OYUN YETERLİ Mİ?
(Michael von Keitz)
Bugünün en su kaldıran tartışmalarından biri, dünya şampiyonluk unvan maçlarının aktüel süresi.
1886'daki Steinitz Zukertort maçından bu yana ve Steinitz dünya şampiyonu ilan edildiğinden bugüne, dünya şampiyonunu belirleyen maçlar genellikle 12 oyundan uzun sürdü. Bu da bugünkü maçın hakkaniyetli (fair) olup olmadığını bize sorduruyor. Bu usulle dünya şampiyonunu belirlemek ne kadar efektif? Daha fazla oyun, gerçek sonucu değiştirmez mi? Satranç oyuncuları olarak unvanı belirleyen en önemli maçın oyunlarının daha uzun olmasını arzularız ama buradaki doğru soru aslında şu : 12 oyun yeterli mi, çok mu az?
(...) Burada daha değişik bir yaklaşımdan gitmek istiyoruz:
1886'dan bu yana yapılmış 43 unvan maçını ele alıyoruz (FIDE knock-out sisteminde oynanan 90'lı yıllardaki maçları dahil etmiyoruz) ve 12 oyundan sonraki sonuçları kıyaslıyoruz.
Acaba sonuçlar nasıl değişiyor ve (bu maçlar 12 oyunla sınırlı kalsaydı) değişik bir şampiyon ortaya çıkıyor mu?
Aşağıdaki sonuçlarda, tüm unvan maçlarının 12 oyunda sonuçlandığı varsayarak 6.5 puana ulaşan oyuncuyu şampiyon olarak kabul ettik. Ki birçok maçta da 12 maçın bitirilmesine de gerek kalmadı.
12 Oyun Sonrasında Dünya Şampiyonları
1886 - Steinitz v Zukertort (+6 =2 -4)
1889 - Steinitz v Chigorin (+7 =0 -5)
1891 - Steinitz v Gunsberg (+4 =5 -3)
Maç 12 oyun üzerinden sürseydi, 11.oyun sonunda bitecekti (6.5. - 4.5)
1892 - Steinitz v Chigorin (+3 =4 -5)
Eğer bu maç 12 oyun formatı üzerinden olsaydı, dünya şampiyonu unvanı kaptıracaktı. Mikhail Chigorin yeni dünya şampiyonuydu.
1894 - Steinitz v Lasker (+2 =3 -7)
Bu maç 10.oyun sonunda 3-7 olarak bitecekti.
1897 - Lasker v Steinitz (+7 =4 -1)
Bu maç 8.oyunda 6.5 - 1.5 olarak bitecekti.
1907 - Lasker v Marshall (+5 =7 -0)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
1908 - Lasker v Tarrasch (+6 =3 -3)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
1910 - Lasker v Schlechter (+1 =8 -1)
Sadece 10 oyun sürdü.
1910 (late) - Lasker v Janowski (+8 =3 -0)
Sadece 11 oyun sürdü.
1921 - Capablanca v Lasker (+3 =9 -0)
Bu maç 11.oyunda 7 - 4 olarak bitecekti.
1927 - Alekhine v Capablanca (+3 =7 -2)
1929 - Alekhine v Bogoljubov (+6 =4 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1934 - Alekhine v Bogoljubov (+3 =8 -1)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1935 - Euwe v Alekhine (+4 =3 -5)
Bu maç 11.oyunda 4.5 - 6.5 olarak bitecekti ve 12 oyunluk formatta Alekhine dünya şampiyonuluğu unvanını koruyacaktı (benim notum: bu maç 13 farklı şehirde 30 oyun üzerinden oynandı ve Euwe Alekhine'i 15,5 - 14.5 yenerek dünya şampiyonu oldu).
Bir başka deyişle, 1935 unvan maçı 12 oyun olarak kurgulansaydı Euwe hiçbir zaman dünya şampiyonu olamayacaktı.
1937 - Alekhine v Euwe (+5 =5 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1951 - Botvinnik v Bronstein (+3 =7 -2)
1954 - Botvinnik v Smyslov (+4 =4 -4)
1957 - Smyslov v Botvinnik (+4 =6 -2)
1958 - Botvinnik v Smyslov (+5 =5 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1960 - Tal v Botvinnik (+4 =6 -2)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1961 - Botvinnik v Tal (+6 =3 -3)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1963 - Petrosian v Botvinnik (+2 =9 -1)
1966 - Petrosian v Spassky (+2 =10 -0)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1969 - Spassky v Petrosian (+3 =6 -3)
Bu da varsayımsal olarak şampiyonluk tarihini etkiliyor, 12 oyunluk formata göre bu maçta Petrosian unvanını koruyacaktı (6-6 eşitlik ile). Ve Boris Spassky 12 oyunluk maç oynansaydı dünya şampiyonu olamayacaktı.
1972 - Fischer v Spassky (+5 =4 -3)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
Tabii Petrosian 12 oyunluk formatta unvanı korusaydı, bugün Fischer Petrosian maçını konuşuyor olacaktık.
1978 - Karpov v Korchnoi (+1 =10 -1)
1981 - Karpov v Korchnoi (+4 =7 -1)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1984/85 (iptal edildi) - Karpov v Kasparov (+4 =8 -0)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti. 12 oyun sonunda Karpov unvanını ilk planda 1984'e kadar koruyacaktı.
1985 - Kasparov v Karpov (+2 =8 -2)
Tabii bir önceki maça bağlı olarak bu skor Kasparov'un değil Karpov'un unvanını korumasını sağlayacaktı. Ve Kasparov tacı alabilmek için 1987'ye kadar beklemek zorunda kalacaktı.
1986 - Kasparov v Karpov (+2 =9 -1)
1987 - Kasparov v Karpov (+3 =7 -2)
1990 - Kasparov v Karpov (+1 =10 -1)
1993 (FIDE) - Karpov v Timman (+3 =8 -1)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1993 (PCA) - Kasparov v Short (+5 =7 -0)
Bu maç 12.oyunda 7 - 5 olarak bitecekti.
1995 (Classical) - Kasparov v Anand (+2 =9 -1)
12.oyun öncesinde durum +2 =8 -1'di (yani 11.oyunda maç bitecekti).
1996 (FIDE) - Karpov v Kamsky (+5 =5 -2)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
2000 (Classical) - Kramnik v Kasparov (+2 =10 -0)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
2004 (Classical) - Kramnik v Leko (+1 =9 -2)
Dünya şampiyonunun değiştiği bir başka varsayımsal örnek.
Peter Leko yeni dünya şampiyonu olacaktı.
2006 - Kramnik v Topalov (+3 =6 -3)
2008 - Anand v Kramnik (+3 =7 -1)
2010 - Anand v Topalov (+3 =7 -2)
2012 - Anand v Gelfand (+1 =10 -1)
Sonuç
43 dünya şampiyonluğu maçında 12 oyunluk format uygulansaydı, şampiyonluk tarihi şu oyuncular açısından değişiyordu:
1892'de Chigorin +5 =4 -3 sonucu ile şampiyon olacakken, çok uzun süren takvim sonunda liderliği elden uçtu gitti.
Tabii alternatif tarih açısından şu spekülasyona girecek miyiz? Chigorin dünya şampiyonu olsaydı, Steinitz tahtı geri alabilecek miydi?
1935'te Euwe tacı ele geçiremeyecekti çünkü Alekhine 12 oyunluk seri sonunda 1 puan öndeydi.
Keza Petrosian 1969'da Spassky'nin adını sicilden düşürecekti.
Kasparov ise tıkanan meşhur maçı erkenden kaybedecek ve unvanı ele geçirmek için bir sonraki hakkı bekleyecekti.
Leko 2004'te unvanı alacaktı. Ancak sonraki oyunlar Kramnik'in tacı geri almasını sağlamıştı.
2 dünya şampiyonu ise hiç olmayacaktı (Euwe ve Spassky).
-------------------------------------------------
Benim notum: Bu ilginç yazının aksayan bir yanı var. Format başlangıçta nasıl kuruluyorsa oyuncu stratejik seçimleri de ona göre olur. Mesela Steinitz - Cigorin 12 oyun oynasaydı, iklim, şu bu gibi faktörler çok değişecekti ve belki oyuncular erkenden maçları sonuçlandırmaya yönelik, daha değişik açılış ve stratejik seçimler yapabilecekti.
Ama bir taraftan koskoca sistemin geçen 120 küsur yılda, bir dünya şampiyonu seçimini sağlıklı veya sağlıksız bir kritere bağlayamaması düşündürücü.
Peki sizce 12 oyun, tacı belirlemek için yeterli mi?
http://en.chessbase.com/post/are-twelve-games-enough
-------------------------------------------------
12 OYUN YETERLİ Mİ?
(Michael von Keitz)
Bugünün en su kaldıran tartışmalarından biri, dünya şampiyonluk unvan maçlarının aktüel süresi.
1886'daki Steinitz Zukertort maçından bu yana ve Steinitz dünya şampiyonu ilan edildiğinden bugüne, dünya şampiyonunu belirleyen maçlar genellikle 12 oyundan uzun sürdü. Bu da bugünkü maçın hakkaniyetli (fair) olup olmadığını bize sorduruyor. Bu usulle dünya şampiyonunu belirlemek ne kadar efektif? Daha fazla oyun, gerçek sonucu değiştirmez mi? Satranç oyuncuları olarak unvanı belirleyen en önemli maçın oyunlarının daha uzun olmasını arzularız ama buradaki doğru soru aslında şu : 12 oyun yeterli mi, çok mu az?
(...) Burada daha değişik bir yaklaşımdan gitmek istiyoruz:
1886'dan bu yana yapılmış 43 unvan maçını ele alıyoruz (FIDE knock-out sisteminde oynanan 90'lı yıllardaki maçları dahil etmiyoruz) ve 12 oyundan sonraki sonuçları kıyaslıyoruz.
Acaba sonuçlar nasıl değişiyor ve (bu maçlar 12 oyunla sınırlı kalsaydı) değişik bir şampiyon ortaya çıkıyor mu?
Aşağıdaki sonuçlarda, tüm unvan maçlarının 12 oyunda sonuçlandığı varsayarak 6.5 puana ulaşan oyuncuyu şampiyon olarak kabul ettik. Ki birçok maçta da 12 maçın bitirilmesine de gerek kalmadı.
12 Oyun Sonrasında Dünya Şampiyonları
1886 - Steinitz v Zukertort (+6 =2 -4)
1889 - Steinitz v Chigorin (+7 =0 -5)
1891 - Steinitz v Gunsberg (+4 =5 -3)
Maç 12 oyun üzerinden sürseydi, 11.oyun sonunda bitecekti (6.5. - 4.5)
1892 - Steinitz v Chigorin (+3 =4 -5)
Eğer bu maç 12 oyun formatı üzerinden olsaydı, dünya şampiyonu unvanı kaptıracaktı. Mikhail Chigorin yeni dünya şampiyonuydu.
1894 - Steinitz v Lasker (+2 =3 -7)
Bu maç 10.oyun sonunda 3-7 olarak bitecekti.
1897 - Lasker v Steinitz (+7 =4 -1)
Bu maç 8.oyunda 6.5 - 1.5 olarak bitecekti.
1907 - Lasker v Marshall (+5 =7 -0)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
1908 - Lasker v Tarrasch (+6 =3 -3)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
1910 - Lasker v Schlechter (+1 =8 -1)
Sadece 10 oyun sürdü.
1910 (late) - Lasker v Janowski (+8 =3 -0)
Sadece 11 oyun sürdü.
1921 - Capablanca v Lasker (+3 =9 -0)
Bu maç 11.oyunda 7 - 4 olarak bitecekti.
1927 - Alekhine v Capablanca (+3 =7 -2)
1929 - Alekhine v Bogoljubov (+6 =4 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1934 - Alekhine v Bogoljubov (+3 =8 -1)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1935 - Euwe v Alekhine (+4 =3 -5)
Bu maç 11.oyunda 4.5 - 6.5 olarak bitecekti ve 12 oyunluk formatta Alekhine dünya şampiyonuluğu unvanını koruyacaktı (benim notum: bu maç 13 farklı şehirde 30 oyun üzerinden oynandı ve Euwe Alekhine'i 15,5 - 14.5 yenerek dünya şampiyonu oldu).
Bir başka deyişle, 1935 unvan maçı 12 oyun olarak kurgulansaydı Euwe hiçbir zaman dünya şampiyonu olamayacaktı.
1937 - Alekhine v Euwe (+5 =5 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1951 - Botvinnik v Bronstein (+3 =7 -2)
1954 - Botvinnik v Smyslov (+4 =4 -4)
1957 - Smyslov v Botvinnik (+4 =6 -2)
1958 - Botvinnik v Smyslov (+5 =5 -2)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1960 - Tal v Botvinnik (+4 =6 -2)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1961 - Botvinnik v Tal (+6 =3 -3)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1963 - Petrosian v Botvinnik (+2 =9 -1)
1966 - Petrosian v Spassky (+2 =10 -0)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1969 - Spassky v Petrosian (+3 =6 -3)
Bu da varsayımsal olarak şampiyonluk tarihini etkiliyor, 12 oyunluk formata göre bu maçta Petrosian unvanını koruyacaktı (6-6 eşitlik ile). Ve Boris Spassky 12 oyunluk maç oynansaydı dünya şampiyonu olamayacaktı.
1972 - Fischer v Spassky (+5 =4 -3)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
Tabii Petrosian 12 oyunluk formatta unvanı korusaydı, bugün Fischer Petrosian maçını konuşuyor olacaktık.
1978 - Karpov v Korchnoi (+1 =10 -1)
1981 - Karpov v Korchnoi (+4 =7 -1)
Bu maç 10.oyunda 6.5 - 3.5 olarak bitecekti.
1984/85 (iptal edildi) - Karpov v Kasparov (+4 =8 -0)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti. 12 oyun sonunda Karpov unvanını ilk planda 1984'e kadar koruyacaktı.
1985 - Kasparov v Karpov (+2 =8 -2)
Tabii bir önceki maça bağlı olarak bu skor Kasparov'un değil Karpov'un unvanını korumasını sağlayacaktı. Ve Kasparov tacı alabilmek için 1987'ye kadar beklemek zorunda kalacaktı.
1986 - Kasparov v Karpov (+2 =9 -1)
1987 - Kasparov v Karpov (+3 =7 -2)
1990 - Kasparov v Karpov (+1 =10 -1)
1993 (FIDE) - Karpov v Timman (+3 =8 -1)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
1993 (PCA) - Kasparov v Short (+5 =7 -0)
Bu maç 12.oyunda 7 - 5 olarak bitecekti.
1995 (Classical) - Kasparov v Anand (+2 =9 -1)
12.oyun öncesinde durum +2 =8 -1'di (yani 11.oyunda maç bitecekti).
1996 (FIDE) - Karpov v Kamsky (+5 =5 -2)
Bu maç 9.oyunda 6.5 - 2.5 olarak bitecekti.
2000 (Classical) - Kramnik v Kasparov (+2 =10 -0)
Bu maç 11.oyunda 6.5 - 4.5 olarak bitecekti.
2004 (Classical) - Kramnik v Leko (+1 =9 -2)
Dünya şampiyonunun değiştiği bir başka varsayımsal örnek.
Peter Leko yeni dünya şampiyonu olacaktı.
2006 - Kramnik v Topalov (+3 =6 -3)
2008 - Anand v Kramnik (+3 =7 -1)
2010 - Anand v Topalov (+3 =7 -2)
2012 - Anand v Gelfand (+1 =10 -1)
Sonuç
43 dünya şampiyonluğu maçında 12 oyunluk format uygulansaydı, şampiyonluk tarihi şu oyuncular açısından değişiyordu:
1892'de Chigorin +5 =4 -3 sonucu ile şampiyon olacakken, çok uzun süren takvim sonunda liderliği elden uçtu gitti.
Tabii alternatif tarih açısından şu spekülasyona girecek miyiz? Chigorin dünya şampiyonu olsaydı, Steinitz tahtı geri alabilecek miydi?
1935'te Euwe tacı ele geçiremeyecekti çünkü Alekhine 12 oyunluk seri sonunda 1 puan öndeydi.
Keza Petrosian 1969'da Spassky'nin adını sicilden düşürecekti.
Kasparov ise tıkanan meşhur maçı erkenden kaybedecek ve unvanı ele geçirmek için bir sonraki hakkı bekleyecekti.
Leko 2004'te unvanı alacaktı. Ancak sonraki oyunlar Kramnik'in tacı geri almasını sağlamıştı.
2 dünya şampiyonu ise hiç olmayacaktı (Euwe ve Spassky).
-------------------------------------------------
Benim notum: Bu ilginç yazının aksayan bir yanı var. Format başlangıçta nasıl kuruluyorsa oyuncu stratejik seçimleri de ona göre olur. Mesela Steinitz - Cigorin 12 oyun oynasaydı, iklim, şu bu gibi faktörler çok değişecekti ve belki oyuncular erkenden maçları sonuçlandırmaya yönelik, daha değişik açılış ve stratejik seçimler yapabilecekti.
Ama bir taraftan koskoca sistemin geçen 120 küsur yılda, bir dünya şampiyonu seçimini sağlıklı veya sağlıksız bir kritere bağlayamaması düşündürücü.
Peki sizce 12 oyun, tacı belirlemek için yeterli mi?