23-12-2013, 22:27
İstanbul'da düzenlenen Satranç Olimpiyatları sırasında (28.08.2012) "Satranç Spor mudur, Olimpiyatlarda Niye Yer Almıyor" sorularına cevap olabilecek bir özet yazı yazmıştım: http://satranctr.com/viewtopic.php?p=73#p73
Alıntı:Olimpiyat, spor ve satranç... Birlikteliği, bir birleriyle ilişkileri çok tartışılan üç terim. Olimpiyat tarihini incelemiş birisi, Spor Hukuku alanında sertifika almış bir avukat ve bir satranççı olarak bu konuda bir yazı yazmak istiyorum.
"Satranç spor mudur?" sorusu ile başlayalım. Bunun için önce sporun tanımını bilmek gerekiyor. Bir efor sarf ederek, rakibine üstünlük kurmak için, belirli kurallar çerçevesinde yapılan aktivitedir. Spor Hukuku açısından bakarsak en yaygın tanım ise "Bireyin hareketleriyle yada aletle-hayvanla birleşerek yaptığı hareketlerle gerçekleştirilen insan eylemidir, oyundur. Eğlence, keyif, haz duygularıyla yapılan hareketler ve belirli bir ritm, uyum dahilinde gerçekleştirilen oyun spordur." Bu tanımlar ışığında sanırım satrancın bir spor olduğunda hemfikirizdir. Zaten bu tartışma Avrupa'da yarım yüzyıldan uzun bir süre önce satrancın bir spor olduğu yönünde mutabık kalınarak bitmişti.
Ayrıca satrancın tam bir fiziksel aktivite olmasa da, vücudumuzun direncine, sağlam olmasına ne kadar ihtiyaç duyduğu ise bir gerçektir. Buna örnek bir olayı sporcu ismi, turnuva ismi ve turnuva yeri vermeden sizinle paylaşmak istiyorum: Bir Türk sporcu, gittiği bir yurt dışı turnuvada Türkiye'den bir üniversitenin yaptığı bir araştırmaya konu olmuştur. Organizasyondan alınan izinle bu oyuncunun vücut hareketleri oyun boyunca kaydedilmiştir. Türkiye'ye dönüşte bu değerler araştırmayı yapan üniversite hastanesindeki hocaya gösterildiğinde bu sporcunun sadece yaşı ve cinsiyetini bilen, yaptığı sporu bilmeyen bu hoca "Bir kız için bu yaşta bu değerler çok tehlikeli, derhal deparı bıraksın" demiştir.
"Satranç nedir?" sorusu ile devam edersek benim bu soruya verdiğim yanıt "Satranç Hayattır" oluyor çünkü satranç tüm karakterinizi tahtaya yansıttığınız, hayatın bir provasından başka birşey değil. Ancak, tabii ki bu sorunun doğru cevabı "Satranç Spor, Sanat, Bilimdir." Satrancın spor oluşunu yukarıda açıkladık. Sanat oluşu ise iki yönlüdür: 1- Ünlü Mıknatıs Matı yada Ever Green partilerindeki gibi çok ciddi bir görsel cazibesi vardır. 2- Satranç Ustalarının tıpkı bir ressamın fırça darbelerindeki gibi kendilerine has stillerini oyunlarında görebilmemiz. Bilim olması ise tüm oyunun, hamlelerin sebep sonuç ilişkisine bağlı olmasıyla açıkça görülmektedir.
Peki Olimpiyat nedir? M.Ö 776 - M.S 394 arası yapılan, sonra verilen ara sonrası 1896'da tekrar başlayan spor oyunlarıdır. Günümüzde dünya sporunun en etkili kuruluşu olan IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) çatısı altında gerçekleştirilmektedir. IOC'nin altında uluslararası federasyonlar (Satrançta FIDE) var ve bu uluslararası federasyonların konusu olan sporun Olimpiyat Oyunlarında yer alması IOC'nin tasarrufunda. 100lerce uluslararası federasyondan son çalışmasını yaptığım 2011 yılı sonunda sadece 68 tanesi uluslararası arenada, yani Olimpiyat Oyunlarında yer alıyor yada IOC tarafından tanınıyor idi. Bu listeye girebilmek ise tamamen dengeler politikası ve ekonomik güç ile alakalı. IOC'nin en büyük ekonomik kaynağının %50 ile televizyon gelirleri olduğu ve satrancın izlenme açısından çekici bir spor olmadığı gerçekleri doğrultusunda yorum yaparsak, satrancın Olimpik Spor olma şansının oldukça az olduğunu görüyoruz. Her olimpiyat öncesi televizyon ratingi az olan yada fazla doping yapılan taş çatlasa 3-4 sporun IOC tarafından Olimpiyat Oyunlarından çıkartıldığını ve yerine yenilerinin alındığını düşünürsek bu süreç satranç için oldukça zor bir süreç.
Satrancın Olimpiyat Oyunlarında yer alamaması, diğer bir deyişle Olimpik Spor olamaması ile ilgili diğer bir konu ise Roma'dan SPQR döneminden günümüze gelen ve Olimpik Motto olan "Citius, Altius, Fortius" yani "Daha Hızlı, Daha Yüksek, Daha Güçlü" sloganının hiç bir maddesine uymamasıdır.
Bu sebeplerle satranç bir spordur ve kendi olimpiyatı vardır ancak, IOC çatısı altında Olimpik Spor olması oldukça zor görünmektedir. Belki bir gün bu hayalimizin de gerçek olacağı ümidiyle...