29-12-2013, 21:31
Başlığı takip ettiğimde çok büyük bir bilgi kirliliği dikkatimi çekti. Yalan yanlış şeyler yazılmış. Hukuksuz uygulamalardan bahsedilmiş. Mojo Jojo'nun yazdıkları ise bir gömlek büyük gelmiş.
Öncelikle Satrançta Hile =/= Telefondan Hamle Bakmak-Almak
Ben telefondan hamle baktım. Şöyle:
Kdz. Ereğli'de Allah Rahmet Eylesin, Nurettin REİS'in başlattığı meşhur Çilek Festivali Turnuvaları olurdu. Şehir dışından katılımlar olurdu. 7-8 sene önceki bir Çilek Turnuvası'nda X ilinden gelen gruptan 3 kişiden biriyle oynuyordum son turda. Bu 3 kişi, hamle sırası bendeyken oyun hakkında konuşuyorlardı. Başhakeme söyledim ancak, Başhakemin de fark ettiği bu durumda sadece "Onlar Misafirimiz, Sen Oyununu Oyna, Yenersin" cevabını aldım. Ben de çıkarttım o zamanki telefonumu, benim rahatlıkla yendiğim satranç programını açtım başhakemin gözü önünde ve oyunu aynı konuma getirdim, telefondan hamle bakmaya başladım. Başhakem, "Artık son dakikalar, seyircileri biraz uzağa alalım" diyerek "Misafirlerimizin Birbirinden Hamle Almasını Kesmek Durumunda Kalana Kadar" her hamleden sonra Başhakemin yanına gidip gözünün önünde telefondan hamle almayı sürdürdüm. Tabii o zamanlar telefonlar çok güçsüz olduğu için, telefonun yaptığı güçsüz hamleler yerine kendi hamlelerimi tercih ettim.
Yukarıda anlattığım 7-8 senelik olayda (her ne kadar tefefonun önerileri güçsüz ve oynamadığım hamleler olsa da) "Telefondan Hamle Bakan Benim" ama "Hile Yapan Kim?"
Satrançta Hileyi sadece teknolojik boyuta indirgemek çok hatalı. Antrenörü, daha kuvvetli arkadaşları hatta çocuk turnuvalarında velileri hamle söyleyenleri yakalamıyor muyuz? Ne yapılıyor peki bunlara? Turnuva salonundan dışarıya çıkartılıyor. Belki çok nadiren o maçı hükmen kaybettiriliyor.
Çeşitli ceza önerileri okudum buradaki mesajlarda. Tabii ki bir çok kişinin Ceza Hukuku, Spor Hukuku ve Disiplin Hukuku'na çok uzak olduğu bir gerçek. 1 yıl, 5 yıl, 10 yıl, Ömür boyu vs... Niye hepsine tek bir ceza uygulansın?
Örneğin "1 yıldan 10 yıla kadar ceza verilir. ELO ve/ya UKD puanı indirilebilir veya silinebilir" denilemez mi? İlk kez yapan, bir kez yapan, birkaç kez yapan, yaptığını kabul eden, reddetmesine rağmen telefonunda tahtadaki konum bulunan vb. kişilerin hepsi aynı cezayı alamaz.
[size=9]Not: İstanbul Barosu Spor Hukuku Komisyonu olarak kötü ve yetersiz bulduğumuz bazı federasyonlar mevzuatları için yeni mevzuatlar teklif etmeyi planlıyoruz. TSF'den böyle bir talep gelirse, Komisyonca dikkate alınmasını sağlarım.[/size]
Peki kimlere hileden dolayı ceza verilebilir?
Turnuva salonuna kapalı telefonuyla giren birisine ceza verilebilir mi? Açıksa verilebilir mi? Telefonunda satranç programı yüklüyse ve program açıksa verilebilir mi? Telefonuyla birlikte çok sık tuvalete gidiyor veya turnuva alanını terk ediyor diye verilebilir mi? Hiç bir delil yokken, oyuncu hakkında şüphe ve şikayet varsa verilebilir mi? Bu oyuncu eskiden 1500lere yeniliyordu, şimdi 2000leri yeniyor diye ceza verilebilir mi?
Hiç birinde hileden dolayı ceza verilemez.
Telefonunda program açık ve programda mevcut oyunun izleri varsa, mevcut oyunla ilgili bir fotoğraf, mesajlaşma varsa veya canlı yayınlanan oyun süresince ilgili başkasını aradığı tespit edildiyse ceza verilebilmelidir.
Üst aramasına değinilmiş. Mojo Jojo zaten doğruları yazmış. Adli Arama mümkün değildir. Önleyici Arama ise yetkili kişiler tarafından yapılabilir. Ama bu noktada da bazı sıkıntılar var. Örneğin Olimpiyatlarda bu arama vardı ama ben üzerimi arattırmadım. Kanunun Avukatlara tanıdığı bir haktır bu. Bir mesleki toplantı dönüşü Olimpiyatları izlemeye geldiğimde kimliğimi gösterdim ve geçtim. Tabii güvenlik görevlileri dahi şaşkına dönüp durdurmaya kalktı, amirlerini çağırdılar vs. ama doğrusunu öğrendiler. Başka bir nokta ise telefonların nereye koyulacağı? İstanbul'daki bir turnuvaya telefonunuzu evde bırakarak gitmek mümkün müdür? Fiyatı ortalama 2000 lira olan telefonları kantin görevlisine, kapıdaki görevliye vs. teslim eder misiniz? Fiş-numara karşılığı bir yere bıraksanız, bu yerler ne kadar güvenlidir? Bu yüzden çok profesyonel olmayan turnuvalarda nasıl salona telefon getirilmesini önleyebilirsiniz? Benim telefonumun tepesindeki tuş bozuk. Şarjı bitmeden kapanmıyor. Sadece sessize alabiliyorum. Oyun sırasında genelde üzerimdeki diğer şeylerle birlikte ters bir şekilde masanın üzerinde olan telefonumu masadan ayrılırken orada bırakamıyorum ve yanıma alıyorum. Tuvalet de buna dahil. Peki telefonla tuvalete gittim diye birisi gelip benim üzerimi aramak ve telefonumu kontrol etmek istese, yoksa hükmen kayıp vereceğini yada turnuvadan çıkartacağını söylese ne olur? Buyur neden aramak istediğini şu tutanağa yazalım, imzalayalım, sonra ara, birşey bulamayınca da ödeyeceğin tazminatı hiç mahkemeye gitmeden öde ki, harçlar ve avukatlık ücretinden tasarruf etmiş ol en azından derim.
Dünya satrancından birkaç isme gelelim:
Ivanov, ne ayakkabısının içinde birşey bulundu(ayakkabısını çıkartmaması şüphesiz ki içinde hile yapmaya yarayan birşey olduğunu gösterir demek mümkün değildir.), ne de uydurulduğu gibi sırtında kablolar. Bulgar Federasyonu delil olmadığı için ceza veremedi. Ama Federasyondan çıkarttılar.
Kotainy, titreme kodları içeren mesajlar ile hamle alırken yakalandı. Alman Federasyonu yasal düzenlemelerden dolayı ceza veremedi. FIDE son turnuvadaki maçlarını hükmen kayıp olarak düzeltti.
Feller, zaten en meşhuru. Antrenörün takım turnuvasında, arkasında durduğu kişiler ile tahtadaki koordinatları kodlayarak aktardığı belirlendi. FIDE'den 2 Yıl 9 Ay ceza aldı. Milli takım antrenörü de ceza aldı.
Natsidis, hakem turnuvada cebindeki telefona bakmak istedi, bakmasına izin verdi, telefonunda program açık çıkınca konuma baktırmadan kabul etti. 3 sene ceza aldı.
[size=9]Satranca neredeyse hiç vakit ayıramıyorum. Uluslararası boyutta ise hiç takip etmiyorum. Uluslararası boyuttaki hileler ile ilgili bilgiler için FM Ufuk TUNCER'e teşekkür ederim.[/size]
Peki hile yapıldı, bitti. Sporcu ceza aldı. Süreç bitti mi? İleriye dönük herşey tamam gibi gözüküyor. Peki geçmiş? Haksız olarak kazandığı ratingler? Rakiplerinin haksız olarak kaybettiği ratingler? Ödüller?
Bir oyuncu bir maçta hile yaparken yakalanırsa, bundan önceki tüm maçlarda da hile yapmış gibi bir yol izlemek, beni yenmişti, ratingimi ve/ya ödülümü verin demek "hukuken" kabul edilemez. Tabii işin bir de vicdani boyutu var. Hukuki boyuttan devam edersek, önümüze büyük bir mevzuat eksikliği çıkıyor. Şike sürecine benzetebiliriz bu durumu. FB şikeden dolayı ceza aldı. TS "Kupa bizim" diyor. Ligin ne zaman tescil edilmiş sayıldığı, hangi gerekçelerle ve hangi usul ile iptal edilebileceği bile başlı başına bir mevzuata bağlıdır ve ona rağmen ortaya atılan farklı uzman yorumlarını biliyorsunuz. FB'nin bir alt lige düşürülmesi gerekirken, FB yerine bir alt lige düşen takımın maddi ve manevi kayıpları ne olacak? Avrupa kupasına katılması gerekirken katılamayan takımların zararları ne olacak? Ve daha bir çok benzer soru ortaya çıktı biliyorsunuz. Konumuza dönersek, FIDE'nin bu konuda mümkün olduğunca çabuk ama kapsamlı bir mevzuat düzenlemesine gitmesi ve üye federasyonlardan da kendi yaptığı mevzuat paralelinde düzenlemeleri gitmelerini istemesi gerekmekte.
Somut olayımızdaki cezanın verildiği madde şu: "Hileli ve danışıklı satranç yarışması yapmak, yaptırmak" Bu maddede kastedilen bir satranç yarışması. Örneğin "emekli satranççılar" ve gençlerin katıldığı bir turnuvada sistem gereği emekliler ve gençler birbiriyle eşlendirilmiyor ve rating sevdalısı gençler, artık satrançtan bir beklentisi kalmayan "emeklileri" sürekli yeniyor. Bu kurgu örnekte bahsedilen bir danışıklı satranç yarışmasıdır. Aynı kurguda emeklilerin sadece isimlerini olduğunu, kendilerinin orada olmadığını yada 1400lük gençlerin karşısına, 2000lik eski oyuncu maskesi altında dışarıdan toplanmış ama hiç satranç bilmeyen kişilerin oturtulduğunu düşünün, bu ise hileli satranç yarışmasıdır. Yarışma yapmak, yaptırmak maddesi ise, aslen (ruhen) o turnuvayı organize etmeyi kastediyor. Maddede "hile" kelimesi geçiyor diye bu madde, oyun sırasında hile yapan kişiler için hazırlanmış bir maddedir demek mümkün değil.
Kısacası, somut olayımızdaki hilenin karşılığı olan bir ceza, Disiplin Talimatnamemizde yoktur bile. Bu federasyonumuzun bir eksiği değil. Satrançta hile, teknolojinin gelişmesiyle bir anda gelişti ve FIDE bu konuda çok geride kaldı. Tekrarlıyorum, netice olarak acilen önce FIDE'nin, sonra federasyonların bu konudaki mevzuat eksikliğini gidermesi lazım.
Öncelikle Satrançta Hile =/= Telefondan Hamle Bakmak-Almak
Ben telefondan hamle baktım. Şöyle:
Kdz. Ereğli'de Allah Rahmet Eylesin, Nurettin REİS'in başlattığı meşhur Çilek Festivali Turnuvaları olurdu. Şehir dışından katılımlar olurdu. 7-8 sene önceki bir Çilek Turnuvası'nda X ilinden gelen gruptan 3 kişiden biriyle oynuyordum son turda. Bu 3 kişi, hamle sırası bendeyken oyun hakkında konuşuyorlardı. Başhakeme söyledim ancak, Başhakemin de fark ettiği bu durumda sadece "Onlar Misafirimiz, Sen Oyununu Oyna, Yenersin" cevabını aldım. Ben de çıkarttım o zamanki telefonumu, benim rahatlıkla yendiğim satranç programını açtım başhakemin gözü önünde ve oyunu aynı konuma getirdim, telefondan hamle bakmaya başladım. Başhakem, "Artık son dakikalar, seyircileri biraz uzağa alalım" diyerek "Misafirlerimizin Birbirinden Hamle Almasını Kesmek Durumunda Kalana Kadar" her hamleden sonra Başhakemin yanına gidip gözünün önünde telefondan hamle almayı sürdürdüm. Tabii o zamanlar telefonlar çok güçsüz olduğu için, telefonun yaptığı güçsüz hamleler yerine kendi hamlelerimi tercih ettim.
Yukarıda anlattığım 7-8 senelik olayda (her ne kadar tefefonun önerileri güçsüz ve oynamadığım hamleler olsa da) "Telefondan Hamle Bakan Benim" ama "Hile Yapan Kim?"
Satrançta Hileyi sadece teknolojik boyuta indirgemek çok hatalı. Antrenörü, daha kuvvetli arkadaşları hatta çocuk turnuvalarında velileri hamle söyleyenleri yakalamıyor muyuz? Ne yapılıyor peki bunlara? Turnuva salonundan dışarıya çıkartılıyor. Belki çok nadiren o maçı hükmen kaybettiriliyor.
Çeşitli ceza önerileri okudum buradaki mesajlarda. Tabii ki bir çok kişinin Ceza Hukuku, Spor Hukuku ve Disiplin Hukuku'na çok uzak olduğu bir gerçek. 1 yıl, 5 yıl, 10 yıl, Ömür boyu vs... Niye hepsine tek bir ceza uygulansın?
Örneğin "1 yıldan 10 yıla kadar ceza verilir. ELO ve/ya UKD puanı indirilebilir veya silinebilir" denilemez mi? İlk kez yapan, bir kez yapan, birkaç kez yapan, yaptığını kabul eden, reddetmesine rağmen telefonunda tahtadaki konum bulunan vb. kişilerin hepsi aynı cezayı alamaz.
[size=9]Not: İstanbul Barosu Spor Hukuku Komisyonu olarak kötü ve yetersiz bulduğumuz bazı federasyonlar mevzuatları için yeni mevzuatlar teklif etmeyi planlıyoruz. TSF'den böyle bir talep gelirse, Komisyonca dikkate alınmasını sağlarım.[/size]
Peki kimlere hileden dolayı ceza verilebilir?
Turnuva salonuna kapalı telefonuyla giren birisine ceza verilebilir mi? Açıksa verilebilir mi? Telefonunda satranç programı yüklüyse ve program açıksa verilebilir mi? Telefonuyla birlikte çok sık tuvalete gidiyor veya turnuva alanını terk ediyor diye verilebilir mi? Hiç bir delil yokken, oyuncu hakkında şüphe ve şikayet varsa verilebilir mi? Bu oyuncu eskiden 1500lere yeniliyordu, şimdi 2000leri yeniyor diye ceza verilebilir mi?
Hiç birinde hileden dolayı ceza verilemez.
Telefonunda program açık ve programda mevcut oyunun izleri varsa, mevcut oyunla ilgili bir fotoğraf, mesajlaşma varsa veya canlı yayınlanan oyun süresince ilgili başkasını aradığı tespit edildiyse ceza verilebilmelidir.
Üst aramasına değinilmiş. Mojo Jojo zaten doğruları yazmış. Adli Arama mümkün değildir. Önleyici Arama ise yetkili kişiler tarafından yapılabilir. Ama bu noktada da bazı sıkıntılar var. Örneğin Olimpiyatlarda bu arama vardı ama ben üzerimi arattırmadım. Kanunun Avukatlara tanıdığı bir haktır bu. Bir mesleki toplantı dönüşü Olimpiyatları izlemeye geldiğimde kimliğimi gösterdim ve geçtim. Tabii güvenlik görevlileri dahi şaşkına dönüp durdurmaya kalktı, amirlerini çağırdılar vs. ama doğrusunu öğrendiler. Başka bir nokta ise telefonların nereye koyulacağı? İstanbul'daki bir turnuvaya telefonunuzu evde bırakarak gitmek mümkün müdür? Fiyatı ortalama 2000 lira olan telefonları kantin görevlisine, kapıdaki görevliye vs. teslim eder misiniz? Fiş-numara karşılığı bir yere bıraksanız, bu yerler ne kadar güvenlidir? Bu yüzden çok profesyonel olmayan turnuvalarda nasıl salona telefon getirilmesini önleyebilirsiniz? Benim telefonumun tepesindeki tuş bozuk. Şarjı bitmeden kapanmıyor. Sadece sessize alabiliyorum. Oyun sırasında genelde üzerimdeki diğer şeylerle birlikte ters bir şekilde masanın üzerinde olan telefonumu masadan ayrılırken orada bırakamıyorum ve yanıma alıyorum. Tuvalet de buna dahil. Peki telefonla tuvalete gittim diye birisi gelip benim üzerimi aramak ve telefonumu kontrol etmek istese, yoksa hükmen kayıp vereceğini yada turnuvadan çıkartacağını söylese ne olur? Buyur neden aramak istediğini şu tutanağa yazalım, imzalayalım, sonra ara, birşey bulamayınca da ödeyeceğin tazminatı hiç mahkemeye gitmeden öde ki, harçlar ve avukatlık ücretinden tasarruf etmiş ol en azından derim.
Dünya satrancından birkaç isme gelelim:
Ivanov, ne ayakkabısının içinde birşey bulundu(ayakkabısını çıkartmaması şüphesiz ki içinde hile yapmaya yarayan birşey olduğunu gösterir demek mümkün değildir.), ne de uydurulduğu gibi sırtında kablolar. Bulgar Federasyonu delil olmadığı için ceza veremedi. Ama Federasyondan çıkarttılar.
Kotainy, titreme kodları içeren mesajlar ile hamle alırken yakalandı. Alman Federasyonu yasal düzenlemelerden dolayı ceza veremedi. FIDE son turnuvadaki maçlarını hükmen kayıp olarak düzeltti.
Feller, zaten en meşhuru. Antrenörün takım turnuvasında, arkasında durduğu kişiler ile tahtadaki koordinatları kodlayarak aktardığı belirlendi. FIDE'den 2 Yıl 9 Ay ceza aldı. Milli takım antrenörü de ceza aldı.
Natsidis, hakem turnuvada cebindeki telefona bakmak istedi, bakmasına izin verdi, telefonunda program açık çıkınca konuma baktırmadan kabul etti. 3 sene ceza aldı.
[size=9]Satranca neredeyse hiç vakit ayıramıyorum. Uluslararası boyutta ise hiç takip etmiyorum. Uluslararası boyuttaki hileler ile ilgili bilgiler için FM Ufuk TUNCER'e teşekkür ederim.[/size]
Peki hile yapıldı, bitti. Sporcu ceza aldı. Süreç bitti mi? İleriye dönük herşey tamam gibi gözüküyor. Peki geçmiş? Haksız olarak kazandığı ratingler? Rakiplerinin haksız olarak kaybettiği ratingler? Ödüller?
Bir oyuncu bir maçta hile yaparken yakalanırsa, bundan önceki tüm maçlarda da hile yapmış gibi bir yol izlemek, beni yenmişti, ratingimi ve/ya ödülümü verin demek "hukuken" kabul edilemez. Tabii işin bir de vicdani boyutu var. Hukuki boyuttan devam edersek, önümüze büyük bir mevzuat eksikliği çıkıyor. Şike sürecine benzetebiliriz bu durumu. FB şikeden dolayı ceza aldı. TS "Kupa bizim" diyor. Ligin ne zaman tescil edilmiş sayıldığı, hangi gerekçelerle ve hangi usul ile iptal edilebileceği bile başlı başına bir mevzuata bağlıdır ve ona rağmen ortaya atılan farklı uzman yorumlarını biliyorsunuz. FB'nin bir alt lige düşürülmesi gerekirken, FB yerine bir alt lige düşen takımın maddi ve manevi kayıpları ne olacak? Avrupa kupasına katılması gerekirken katılamayan takımların zararları ne olacak? Ve daha bir çok benzer soru ortaya çıktı biliyorsunuz. Konumuza dönersek, FIDE'nin bu konuda mümkün olduğunca çabuk ama kapsamlı bir mevzuat düzenlemesine gitmesi ve üye federasyonlardan da kendi yaptığı mevzuat paralelinde düzenlemeleri gitmelerini istemesi gerekmekte.
Somut olayımızdaki cezanın verildiği madde şu: "Hileli ve danışıklı satranç yarışması yapmak, yaptırmak" Bu maddede kastedilen bir satranç yarışması. Örneğin "emekli satranççılar" ve gençlerin katıldığı bir turnuvada sistem gereği emekliler ve gençler birbiriyle eşlendirilmiyor ve rating sevdalısı gençler, artık satrançtan bir beklentisi kalmayan "emeklileri" sürekli yeniyor. Bu kurgu örnekte bahsedilen bir danışıklı satranç yarışmasıdır. Aynı kurguda emeklilerin sadece isimlerini olduğunu, kendilerinin orada olmadığını yada 1400lük gençlerin karşısına, 2000lik eski oyuncu maskesi altında dışarıdan toplanmış ama hiç satranç bilmeyen kişilerin oturtulduğunu düşünün, bu ise hileli satranç yarışmasıdır. Yarışma yapmak, yaptırmak maddesi ise, aslen (ruhen) o turnuvayı organize etmeyi kastediyor. Maddede "hile" kelimesi geçiyor diye bu madde, oyun sırasında hile yapan kişiler için hazırlanmış bir maddedir demek mümkün değil.
Kısacası, somut olayımızdaki hilenin karşılığı olan bir ceza, Disiplin Talimatnamemizde yoktur bile. Bu federasyonumuzun bir eksiği değil. Satrançta hile, teknolojinin gelişmesiyle bir anda gelişti ve FIDE bu konuda çok geride kaldı. Tekrarlıyorum, netice olarak acilen önce FIDE'nin, sonra federasyonların bu konudaki mevzuat eksikliğini gidermesi lazım.