Fiziksel Efor ve Satranç

[M.Aşkın TAŞAN]

[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print] Sporu nasıl tanımlarsınız?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Amaçları açısından mı, yoksa etkileri açısından mı?
[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Ya da yapılış şekli mi belirler bir etkinliğin spor olup olmadığını?

[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Sporun temelinde oyun, eğlence vardır. Bu onun ortaya çıkış şeklidir ve sebebidir.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print] Ama ne zaman bireysellikten kurtulup rekabetçi ortama belli disiplinler altında girmişse, spor  o zaman daha organizasyonel hale gelmiştir.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Amacı başlangıçta güç gelişimi ve bunu ortaya koymak olan spor, zamanla geçtiği çağlardan etkilenerek hem büyüyerek dal olarak çoğalmış, hem de modernleşerek gelişmiştir. Zamanla da toplumlararası etkileşim sonucu insanların ortak etkinlik alanı haline dönüşmüştür. Olimpiyat tarihi bunu anlatır.
[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Ama modern sporun temelinde kişinin doğaya karşı güçlü ve sağlıklı olması yatar.

Sadece fiziksel anlamda değil, zihinsel ve ruhsal olarak etkileşim de söz konusudur.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Sporun temelinde efor vardır. Her dalında da vardır.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Efor zihince ve bedence ortaya konan çaba ve destektir. Sözlüğü açıp bakınca bu açıklama ve anlamla karşılaşırsınız.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Eforu siz birbirinden çok farklı alanlarda da kullanabilirsiniz. Ama sportif efor denildiğinde durum çok netleşir.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Sporun en temel özellikleri kullanılarak kişinin sarf ettiği efor ise sportif efordur. Günlük sarf edilen eforun dışında bir durumdur bu. Öyle ki siz oturduğunuz yerde sabahtan akşama kadar hiçbir şey yapmayın, vücudunuzun günlük kalori ihtiyacı 1200-1300 cal arasıdır. Ama bu yapılan etkinliğe göre de değişir. Postacılar bunu mesleki olarak uzun yürüyüşler ile gerçekleştirirler. Bu da spor sayılabilir. Ama belli ölçütler taşıması gerekir resmi spor olabilmesi için. Kuralları, yarışması organizasyonu, yöneticisi, tesisi, sporcusu, hakemi vb.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Bu belli ölçütlere göre rekabetçi bir ortamda resmi bir şekilde yarışan her sporcunun harcadığı efor, sportif efordur. İçinde zihinsel, fiziksel, ruhsal ve psikolojik etmenler vardır.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Spor dallarına baktığınızda bunlardan sadece kas kuvvetine dayalı sporlarda genellikle; kas eklem ve sinir sistemi çalışır. Güreş, atletizm gibi. Ama yine de glikojen (depolanmış glikoz) yakarız. Aynı şeyi satranççılar yapmıyor mu?

[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Bazı spor dalları ise kas gücünün çok az kullanıldığı bir durumda olabilir. Zihinsel etkinlik çok daha ön plana belirgin bir şekilde çıkabilir. Bilardo gibi.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Siz sadece belli organlarımıza hitap eden etkinliklere göre bir etkinliğin spor sayılıp sayılamayacağına karar verebilir misiniz?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Yani beyne giden kan ve enerji ile, kaslara giden kan ve yakılan enerji elbette eşit değildir.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Ama siz kas sporu derseniz aklımıza güreş, halter, vücut geliştirme ve boks gelir ki…[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Bunları neye göre spor sayacağız?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print] İçindeki belli yarışma kriterlerine göre mi, yoksa insanın doğaya karşı daha güçlü ve sağlıklı kalması amacına göre mi?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Kriterler göre karar verirsek tamam, bunlar spordur. Ama ya daha güçlü ve sağlıklı olmaksa amaç o zaman bunlar spor mudur?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Muhammed Ali’nin durumunu biliyoruz. Hayatı boyunca 4.000 den fazla yumruk aldı kafasına. Yakalandığı hastalığın sebebidir. Sina Şamil SAM’da öyle…[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print] Vücut geliştirme, halter ve güreşçilerin ileri derecede kalp büyüme ve ritim bozuklukları var. Kas erimelri çıkıyor çoğunda.[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Şimdi bunlar neye göre spor, neye göre değil?[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]…[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Satrancı ise hangi kategoriye koyabiliriz?
[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Sadece beyine kan gidiyor, kaslar kullanılmıyor diye bir gerekçe sunabilirsiniz. O zaman da diğer spor dalları için de ters mantıktan yukarıda anlattıklarım gündeme gelir.
[/font][/size][/color]
[color=#1f497d][size=x-large][font=Segoe Print]Satranç gibi modern disipline edilmiş bir oyunda; sinir, kas ve eklem koordinasyonu son derece belirgin bir şekilde çalışır. Bu koordinasyon zaman kısıtlamalarında daha da kalite olarak kendisini gösterir. Üstelik bu durumda da devreye bilgi birikimi, tecrübe ve pratik girerek...
 Buna benzeyen kaç spor dalı sayabilirsiniz?

Onun için;
 Satranç tam bir spordur, hem yapılış şekliyle hem de açmaçlarıyla...
Ve tüm spor dallarından çok uzak ara!
[/font][/size][/color]