23-10-2010, 06:07
C. Savcısı, Şehzade Abisi ve Atatürk
Ali Sirmen, Cumhuriyet
20.10.2010 08:58:15
Şiar Yalçın’ı üç gün önce yitirdik.
Çok renkli bir insandı.
İlkokuldan başlayarak, İngilizce eğitim gördü (İngiliz Okulu ve Robert College) ama tanıyan herkesin üzerinde ittifak ettikleri husus, Türkçeyi onun kadar iyi konuşanın az olduğuydu. Parlak bir hukukçuydu, savcıydı ama büyük şöhretini, gazetelerde, özellikle o sırada solda diye bilinen Akşam’da yazdığı yazılarda savunduğu sosyalist fikirlerden dolayı edinmiş, bu yüzden savcılıktan çıkarılmış, mahkemeye ve hapse düşmüş, bir ara, Emil Galip Sandalcı’nın ekibiyle birlikte TRT’de çevirmen olarak çalışmıştı. Şiar Yalçın, ünlü babasının soyadını taşımayan ender kişilerden biriydi. Yalçın soyadı, ona babasından değil, manevi babası olan gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın’dan geliyordu. Şiar Yalçın babasının soyadını taşımıyordu çünkü babası eski İttihatçı Maliyeci Cavit Bey soyadı kanunu çıkmadan önce, 1926’da İzmir suikastına karıştığı gerekçesiyle idam edilmişti. Cavit Bey’in eşi Aliye Hanım ve oğlu Şiar’a ise daha sonra eski İttihatçılar sahip çıkıp bakmışlardı.
***
Şiar Yalçın da hapisliği babası gibi siyasi nedenlerle tanıdı. O İttihatçılıktan değil, solculuktan yattı. Askeri darbe dönemi, sıkıyönetim mahkemeleri önünde, solculuğunu reddetmedi. Duruşmasının en dramatik anı, askeri savcının kendisine Atatürk hakkında düşüncelerini sorduğu zaman yaşandı.
- Atatürk, dedi cevabında Şiar Yalçın, babamı astırdı. Onun İzmir suikastında dahli olmadığını, masum olduğunu düşünüyorum. O sırada salonda çıt çıkmıyordu; sinek uçsa duyulurdu. Şiar Yalçın devam etti:
- Ama Atatürk bana göre, yine de Türk tarihinin en büyüğüdür, kendisine hayranım!
Aliye Hanım ise acısını hiç unutmayacak ve olayın faillerini affetmeyecekti.
Çerkez kökenli Aliye Hanım, bebekken saraya getirilmişti. Abdülhamid kendisine “cici bebek” dermiş. Aliye Hanım büyüyünce, Şehzade Burhanettin Efendi ile evlendirildi. Burhanettin Efendi, tahta çıkamadan saltanat yıkıldı, hanedan yurtdışına gitmek zorunda kaldı. Burhanettin Efendi de onlar arasındaydı. Burhanettin Efendi ile boşanmış olan Aliye Hanım 1921’de İttihatçı Cavit Bey ile evlendi ve 1924’te Şiar’ı doğurdu. Aliye Hanım’ın Şehzade Burhanettin Efendi’den de bir çocuğu olmuştu: Sarayda doğan son şehzade Ertuğrul Osman. Yani son Osmanlı şehzadesi Cumhuriyetin solcu savcısı Şiar Yalçın’ın ağabeyiydi.
***
Aliye Hanım’ın, ilk kocasını tahtından, ikinci kocasını canından eden Mustafa Kemal ile yıldızı hiç barışmadı. Birinin babasını tahtından, öbürününkini ise canından eden Atatürk için oğulları hep hayranlıklarını dile getirdi. Şiar Yalçın’ın mahkeme önünde neler söylediğini yukarıda anlattım. Ertuğrul Osman Bey de ölümünden birkaç yıl önce Milliyet’te yayımlanan bir söyleşisinde şunları söylüyordu:
- Saltanat, hilafet… bütün bunlar geçmişte kalmıştır, Cumhuriyete dört elle sarılmak gerek… Atatürk olmasaydı, ne olurdu, düşünmek bile istemiyorum…
İşte solcu Cumhuriyet Savcısı Cavit Bey’in oğlu Şiar Yalçın’ın ve Şehzade ağabeyinin Atatürk hakkındaki sözleri…
***
Şiar Yalçın deyince hep aklıma gelen öykü de şudur:
Sıkıyönetimin kararıyla Cumhuriyetin sık sık kapandığı 12 Eylül dönemi, bir sabah erken saatte, Ankara bürosunun kapısı çalınır, dahili elbiseli bir yüzbaşı, ardında astsubaylar gelir, yüzbaşı hışımla elindeki gazeteyi masaya çarpar ve haykırır:
- Bu ne rezalet, ben böyle bir şey görmedim!
- Eyvah, derler arkadaşlar yine kapandık.
Yüzbaşı sürdürür:
- Bütün gece uğraştım, ansiklopedileri getirtim, sabaha kadar çabaladım, şu bulmacayı çözemedim. Böyle rezalet olur mu kardeşim?
Yüzbaşının öfkesi, Ş. Yalçın’ın hazırladığı bulmacalaradır. Sonunda iş tatlıya bağlanır. Bulmaca ve briç üstadı olan Şiar Yalçın, olaya biraz mizah ve zekâ katmıştır. Örneğin şöyle sorular vardır: “Patron kullanan işçi” (yanıtı terzi) ya da “Birinciden sonra doğru üçüncüsü gelir.” (Yanıtı Napolyon.)
Çok hoş, ilkeli, eskilerin deyimiyle nevi şahsına münhasır bir kişiydi Şiar Yalçın. Kendisini de şehzade ağabeyini de hep saygıyla anacağız.
Ali Sirmen, Cumhuriyet
20.10.2010 08:58:15
Şiar Yalçın’ı üç gün önce yitirdik.
Çok renkli bir insandı.
İlkokuldan başlayarak, İngilizce eğitim gördü (İngiliz Okulu ve Robert College) ama tanıyan herkesin üzerinde ittifak ettikleri husus, Türkçeyi onun kadar iyi konuşanın az olduğuydu. Parlak bir hukukçuydu, savcıydı ama büyük şöhretini, gazetelerde, özellikle o sırada solda diye bilinen Akşam’da yazdığı yazılarda savunduğu sosyalist fikirlerden dolayı edinmiş, bu yüzden savcılıktan çıkarılmış, mahkemeye ve hapse düşmüş, bir ara, Emil Galip Sandalcı’nın ekibiyle birlikte TRT’de çevirmen olarak çalışmıştı. Şiar Yalçın, ünlü babasının soyadını taşımayan ender kişilerden biriydi. Yalçın soyadı, ona babasından değil, manevi babası olan gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın’dan geliyordu. Şiar Yalçın babasının soyadını taşımıyordu çünkü babası eski İttihatçı Maliyeci Cavit Bey soyadı kanunu çıkmadan önce, 1926’da İzmir suikastına karıştığı gerekçesiyle idam edilmişti. Cavit Bey’in eşi Aliye Hanım ve oğlu Şiar’a ise daha sonra eski İttihatçılar sahip çıkıp bakmışlardı.
***
Şiar Yalçın da hapisliği babası gibi siyasi nedenlerle tanıdı. O İttihatçılıktan değil, solculuktan yattı. Askeri darbe dönemi, sıkıyönetim mahkemeleri önünde, solculuğunu reddetmedi. Duruşmasının en dramatik anı, askeri savcının kendisine Atatürk hakkında düşüncelerini sorduğu zaman yaşandı.
- Atatürk, dedi cevabında Şiar Yalçın, babamı astırdı. Onun İzmir suikastında dahli olmadığını, masum olduğunu düşünüyorum. O sırada salonda çıt çıkmıyordu; sinek uçsa duyulurdu. Şiar Yalçın devam etti:
- Ama Atatürk bana göre, yine de Türk tarihinin en büyüğüdür, kendisine hayranım!
Aliye Hanım ise acısını hiç unutmayacak ve olayın faillerini affetmeyecekti.
Çerkez kökenli Aliye Hanım, bebekken saraya getirilmişti. Abdülhamid kendisine “cici bebek” dermiş. Aliye Hanım büyüyünce, Şehzade Burhanettin Efendi ile evlendirildi. Burhanettin Efendi, tahta çıkamadan saltanat yıkıldı, hanedan yurtdışına gitmek zorunda kaldı. Burhanettin Efendi de onlar arasındaydı. Burhanettin Efendi ile boşanmış olan Aliye Hanım 1921’de İttihatçı Cavit Bey ile evlendi ve 1924’te Şiar’ı doğurdu. Aliye Hanım’ın Şehzade Burhanettin Efendi’den de bir çocuğu olmuştu: Sarayda doğan son şehzade Ertuğrul Osman. Yani son Osmanlı şehzadesi Cumhuriyetin solcu savcısı Şiar Yalçın’ın ağabeyiydi.
***
Aliye Hanım’ın, ilk kocasını tahtından, ikinci kocasını canından eden Mustafa Kemal ile yıldızı hiç barışmadı. Birinin babasını tahtından, öbürününkini ise canından eden Atatürk için oğulları hep hayranlıklarını dile getirdi. Şiar Yalçın’ın mahkeme önünde neler söylediğini yukarıda anlattım. Ertuğrul Osman Bey de ölümünden birkaç yıl önce Milliyet’te yayımlanan bir söyleşisinde şunları söylüyordu:
- Saltanat, hilafet… bütün bunlar geçmişte kalmıştır, Cumhuriyete dört elle sarılmak gerek… Atatürk olmasaydı, ne olurdu, düşünmek bile istemiyorum…
İşte solcu Cumhuriyet Savcısı Cavit Bey’in oğlu Şiar Yalçın’ın ve Şehzade ağabeyinin Atatürk hakkındaki sözleri…
***
Şiar Yalçın deyince hep aklıma gelen öykü de şudur:
Sıkıyönetimin kararıyla Cumhuriyetin sık sık kapandığı 12 Eylül dönemi, bir sabah erken saatte, Ankara bürosunun kapısı çalınır, dahili elbiseli bir yüzbaşı, ardında astsubaylar gelir, yüzbaşı hışımla elindeki gazeteyi masaya çarpar ve haykırır:
- Bu ne rezalet, ben böyle bir şey görmedim!
- Eyvah, derler arkadaşlar yine kapandık.
Yüzbaşı sürdürür:
- Bütün gece uğraştım, ansiklopedileri getirtim, sabaha kadar çabaladım, şu bulmacayı çözemedim. Böyle rezalet olur mu kardeşim?
Yüzbaşının öfkesi, Ş. Yalçın’ın hazırladığı bulmacalaradır. Sonunda iş tatlıya bağlanır. Bulmaca ve briç üstadı olan Şiar Yalçın, olaya biraz mizah ve zekâ katmıştır. Örneğin şöyle sorular vardır: “Patron kullanan işçi” (yanıtı terzi) ya da “Birinciden sonra doğru üçüncüsü gelir.” (Yanıtı Napolyon.)
Çok hoş, ilkeli, eskilerin deyimiyle nevi şahsına münhasır bir kişiydi Şiar Yalçın. Kendisini de şehzade ağabeyini de hep saygıyla anacağız.
IECC 2246, MAPEJK 2300, DESC 2213
Best regards, iyi günler, mfSG, HT
Best regards, iyi günler, mfSG, HT