20-03-2011, 02:53
Herkes hayatının bir evresinde satranç oynamış olabilir. Özellikle askeri eğitim almış kişiler. Ben bir satranç sever ve elbette bir Atatürk sever olarak onun satrançla olan ilişkisine yer veren yazılara ilgi duyuyorum. Ancak bu konuda "Atatürk şöyle iyi satranççıydı böyle iyi stratejistti" gibi sözden öteye gitmeyen bildirimler doyurucu olmaktan uzak kalıyor. Bu konuda belki de denildiği gibi fotoğraflı örnekler verilmesi ilginç olabilirmiş. Fotoğraf ille de gerekmez ama hiç olmazsa kaynak gösterilerek "iyi oynardı"dan öte birşeyler okumak da ilginç. Hatta iyi onamış olması da şart değil belli bir düzeyde ilgi duymuş olması bile araştırmaya değer. Ya da satrançla ilgili bir anekdottan bile bahsetmek iş görür. Hele en iyisi idare ettiği muharebelerin stratejilerini belirlerken satranççı gibi planlamalar yaptığını örneklerle açıklayabilen bir yazı okuyabilseydik. Ama onun yerine iyi oynardı stratejisi pek iyiydi deniyor. Tabii ki cılız kalmış.
Ayrıca bir satranç sever olarak şunu belirtmek isterim ki satranç sadece bir oyundur. Gerçek hayat ile bağlantıları olduğu ön görülse bile bu yanıltıcıdır. Satranç kuralları net olan bir oyundur. Savaş yönetmenin ise kuralları olduğunu, hadi yumuşatalım net kuralları olduğunu söyleyemeyiz. Satrancı savaş oyunu olarak görmek ve askerlerin bunu mutlaka iyi bildiğini varsaymak ya da böyle olması gerektiğini tavsiye etmek sıkça yapılan bir yanlıştır.
Yıllar önce askerdeyken boş zamanlarımda satranç tahtası başında çalışırken görevli bir yüzbaşı oynayalım dedi. Ancak başlangıç düzeyinde bir oyuncu olduğu için 4-5 parti kaybedince. "Asteğmenim, siz doğuştan asker olmalıymışsınız çok iyi satanç oynuyorsunuz" dedi. (gayet sıradan bir oyuncuyumdur). Ben de dilimin döndüğü kadar (saygıda kusur etmeden) bunun doğru olmadığını, senelerdir satranç çalıştığımı, turnuvalarda oynadığımı, bunun diğer bütün sporlar gibi çalışmaya, öğrenmeye, gelişmeye bağlı olduğunu açıkladım. O ise dediğinde ısrar etti.
Bunun Atatürk hakkında belirtilen konu ile ilgisine gelince. İyi bir asker olabilirsiniz ama bu iyi satranç oynayacağanız anlamına gelmez. Ya da tersi. Misal Kasparov iyi bir asker olabilir miydi? Bilmiyoruz ama satrançtaki başarısına bakarak buna karar vermek doğru olmaz. Atatürk iyi satranççı mıydı? Belkide iyiydi bunu öğrenme şansımız yok. Ama bana kalırsa çok iyi satranççıydı diyenler onun askeri dehasına bakarak böyle kabul ediyorlar. Bu konuda bir kaynak gösterilmiş değil.
Erdal İnönü ile ilgili gazetede okuduğum bir olayı anlatayım son olarak. Biliyorsunuz kendisi fizik profesörü ve satranca da ilgi duyarmış, ne düzeyde bilmiyorum. Bakanlık yaparken Gürcistan Devlet Başkanı önemli bir konuda görüşme yapmak üzere ülkemize geliyor. (Konuyu hatırlamıyorum, ziyaret eden de devlet başkanı yerine dış işleri bakanı da olabilir). Karşılama töreninde söz nasılsa satranca gelmiş ve Gürcü devlet büyüğü Erdal beyin satranca ilgi duyduğunu öğrenince görüşmeleri bırakıp hemen oynamayı teklif etmiş. Erdal bey de gülerek karşılık vermiş. Oynayıp oynamadıklarını bilmiyoruz.
Ayrıca bir satranç sever olarak şunu belirtmek isterim ki satranç sadece bir oyundur. Gerçek hayat ile bağlantıları olduğu ön görülse bile bu yanıltıcıdır. Satranç kuralları net olan bir oyundur. Savaş yönetmenin ise kuralları olduğunu, hadi yumuşatalım net kuralları olduğunu söyleyemeyiz. Satrancı savaş oyunu olarak görmek ve askerlerin bunu mutlaka iyi bildiğini varsaymak ya da böyle olması gerektiğini tavsiye etmek sıkça yapılan bir yanlıştır.
Yıllar önce askerdeyken boş zamanlarımda satranç tahtası başında çalışırken görevli bir yüzbaşı oynayalım dedi. Ancak başlangıç düzeyinde bir oyuncu olduğu için 4-5 parti kaybedince. "Asteğmenim, siz doğuştan asker olmalıymışsınız çok iyi satanç oynuyorsunuz" dedi. (gayet sıradan bir oyuncuyumdur). Ben de dilimin döndüğü kadar (saygıda kusur etmeden) bunun doğru olmadığını, senelerdir satranç çalıştığımı, turnuvalarda oynadığımı, bunun diğer bütün sporlar gibi çalışmaya, öğrenmeye, gelişmeye bağlı olduğunu açıkladım. O ise dediğinde ısrar etti.
Bunun Atatürk hakkında belirtilen konu ile ilgisine gelince. İyi bir asker olabilirsiniz ama bu iyi satranç oynayacağanız anlamına gelmez. Ya da tersi. Misal Kasparov iyi bir asker olabilir miydi? Bilmiyoruz ama satrançtaki başarısına bakarak buna karar vermek doğru olmaz. Atatürk iyi satranççı mıydı? Belkide iyiydi bunu öğrenme şansımız yok. Ama bana kalırsa çok iyi satranççıydı diyenler onun askeri dehasına bakarak böyle kabul ediyorlar. Bu konuda bir kaynak gösterilmiş değil.
Erdal İnönü ile ilgili gazetede okuduğum bir olayı anlatayım son olarak. Biliyorsunuz kendisi fizik profesörü ve satranca da ilgi duyarmış, ne düzeyde bilmiyorum. Bakanlık yaparken Gürcistan Devlet Başkanı önemli bir konuda görüşme yapmak üzere ülkemize geliyor. (Konuyu hatırlamıyorum, ziyaret eden de devlet başkanı yerine dış işleri bakanı da olabilir). Karşılama töreninde söz nasılsa satranca gelmiş ve Gürcü devlet büyüğü Erdal beyin satranca ilgi duyduğunu öğrenince görüşmeleri bırakıp hemen oynamayı teklif etmiş. Erdal bey de gülerek karşılık vermiş. Oynayıp oynamadıklarını bilmiyoruz.