Satranç turnuvalarında giyim şekli nasıl olmalıdır ?

[Feti]

Satranç turnuvalarında makul giyim şekli nedir, nasıl olmalıdır ?
 
Yüzü peçeyle örtülmüş ve çarşaf giyen bir bayanın satranç turnuvasında maç yapmasını uygun bulur musunuz ? Cevabım hayır dır.
Diğer tarafta anlamsız bir ses ; “Ne demek hayır, sen giyim kuşam özgürlüğüne karşı mısın, sen suç işliyorsun, savcılığa şikayet edeceğim.”
 
Ayağında parmak arası sandalet, üst bacak tarafı yırtıklar içinde kısa şort giyen bir bayın satranç turnuvasında maç yapmasını ister misniz ? Cevabım hayır dır.
Diğer tarafta bir ses ; “Seni gidi giyim kuşam teröristi, giyim özgürlüğüme engel olamazsın.”
 
Göbeğinin altından başlayıp kalçasının hemen altında biten uzunlukta şort giyen bir bayanın satranç turnuvasında yer almasını nasıl karşılarsınız ? Ben iyi karşılamam.
Diğer tarafta hırçın bir ses ; “Giyim kuşam özgürlüğümü sana yedirtmem.”
 
Göğsü görünecek şekilde kolsuz atletli, göğsü kıllarla dopdolu bir bayın turnuvada satranç oynamasını kabul eder misiniz ? Ben kabul etmem.
Diğer tarafta ağzı bozuk bir ses ; “Sinkaf…, tesettüre uygun olan bu giyim tarzına karşı çıkamazsın, haddini bildiririm yoksa !”
 
Aklıma geldi işte. Öylesine sorayım dedim. Anton Kovalyov (yaş 25, ELO 2649) vakasından sonra.
Her şeyi eleştirdiğim için yukarıdaki tüm sorularıma da (ilk sorum hariç) olumsuz cevap verdim !
 
İlk sorum ise açıklanmaya muhtaçtır.

[Sabri Koçak]

Bana göre “Satranç kendine özgü, yeterince zevkli ve güzel bir uğraş alanıdır, onu bir şeye benzetmeye ihtiyaç yoktur, kendine özgü kuralları olmalıdır”. Son zamanlarda yaşanan sorunların ve eleştirilerin kaynağında satrancı diğer spor dallarına benzetme çabası ve bana göre kompleksi var. Örgütlenme anlayışından getirilen kurallara kadar bunların izlerini görmek mümkün.
Örneğin maç başladığında herkes masasında olacak! Neden? Çünkü artık törenler var. “Açılışa katılan üst düzey yetkililer “bu nasıl spor?” diye soruyorlar. Yoksa satranç zamana karşı oynanan bir oyun. Geç gelen kendi zamanından yer. Bir yerde oyuncunun kendi bileceği bir iş. Ayrıca törenler birinci masanın etrafına toplanmadan genel olarak salon konuşmalarıyla da tamamlanabilir.
Giyim kurallarına dönecek olursak aynı anlayışın izlerini bulabiliriz. Kovalyov’un giyimine dikkatlice baktım. Ben şahsen oyuncunun giyiminde bir sorun göremedim. Burada düzgün giyinmenin kesin bir tanımının yapılması gerekiyor. Bana göre rakibin dikkatini dağıtmayacak, temiz giysiler yeterlidir. Günlük ya da resmi kıyafet oyuncunun kendi tercihidir.
Kimi oyuncular giysi kurallarına uygun ama rakibi rahatsız edecek giysiler giyebiliyorlar. Örneğin, oyuncunun ceketi gömleği var, uzaktan gayet düzgün gözüküyor ama yakınına geldiğinizde kirli ve ağır koku sinmiş. Hakemler bunu dert etmiyor.
Ayrıca Azmaiparashvili oyuncuya kuralların elvermediğini uygun bir dille anlatmak yerine kaba bir dil kullanmış. Bence bu davranışı soruşturulmalıdır.
Sonuç olarak ben satrançta serbest ama temiz kıyafet giyilmesinden yanayım. Saatlerce düşünmek sor iş!

[Feti]

Anton Kovalyov'un 2. turda giydiği kısa pantolon dizlerinin altına kadar inmiş. Sorun 3. turda giydiği kısa pantolonla ilgiliymiş. Ama sorun pantolonun uzunluğu ile mi, rengiyle mi, şekliyle mi ilgili bilmiyorum. 3. turda da 2. turda giydiğinin benzeri bir pantolon giydiği belirtilmektedir.

Hemen söyleyeyim ; bana göre 2. turda giydiği kısa pantolonda herhangi bir anormallik yok. Bunu söylerken, kurallardaki kısıtlayıcı detayları bilmediğimi de belirteyim.

Başhakem ikaz etmiş. Ancak başhakem ve oyuncunun neye karar verdikleri, ne yönde hareket edecekleri tam net değil. Organizatör başhakemin sorunu çözemediğini gördüğünü ve organizatör sorumluluğu olduğundan dolayı oyuncunun yanına giderek kendisinin sorunu çözmek istediğini ve çözdüğünü (!) belirtmekte. İlginç.

Başhakem sorunu çözemiyor.
Başhakemin sorunu çözemediğini gören organizatör olaya müdahil olup sorunu kendine göre çözüyor. Çözüm ; Kovalyov’a olayı protesto ettirerek sonraki 2 turda oynamaması sağlanıyor. Hemen söyleyeyim. 2. turda Kovalyov eski dünya şampiyonu Anand’ı yenerek turnuvadan diskalifiye etmiş. Yani Kovalyov turnuvaya boş gelmemiş.

Burada ilginç bir husus var. Kovalyov’un İtiraz Komitesine itiraz edip etmediği belirtilmemektedir veya benim gözümden kaçmış olabilir. Tahminimce başhakemin ve organizatörün kararlarına oyuncu itiraz etmemiş. Bana göre bu nokta oldukça önemli. Haklı olduğuna inanan bir satranççı mutlaka itiraz etmeliydi. Başhakemin kararına (kara verip vermediği de belli değil) ve organizatörün ikazlarına oyuncu itiraz etmeliydi. İtiraz etmediğine göre giyim şeklinin kurallara aykırı olduğunu kabullenmiş demektir.

Organizatörün başhakemin sorunu çözemediğini görerek İtiraz Komitesine götürmeden olaya kendisinin müdahil olup kendi yöntemlerine göre sorunu çözmesi bana göre anormal derecede ilginç.
Diğer anormal derecede ilginç olan ise oyuncunun sorunu İtiraz Komitesine götürmemesi.

Bunların haricinde, organizatörün giysisinden dolayı oyuncuya hakaret ettiği iddiası FIDE tarafından incelenecektir sanırım.

[Sabri Koçak]

3.a.
The following is acceptable for men players, captains, head of delegation.
 
Suits, ties, dressy pants, trousers, jeans, long-sleeve or shirt-sleeve dress
shirt, dress shirt, alternatively  T-shirts or polo, dress shoes, loafers or
dressy slip-ons, socks, shoes or sneakers, sport coat, blazer,, Bermuda
shorts, turtleneck, jacket, vest or sweater.  Team uniforms and national costumes clothing.
3.b.
The following is NOT acceptable for men players, captains, head of delegation.
 
Beach-wear slips, profanity and nude or semi-nude pictures printed on shirts,
torn pants or jeans. holes, denim shorts, short-shorts, cut-off shorts, gym shorts,
unclean clothing, sun glasses, sport caps
 
Buradaki kurallara ve Kovalyov’un Azmaiparashvili ile diyaloğundan sonra salonu terk etme fotolarına bakınca,

chess.com/news/view/dress-code-incident-at-world-cup-kovalyov-forfeits

Ben kıyafetle ilgili bir sorun göremedim. Bir tek tişörtünün üzerinde ne yazıyor onu okuyamıyorum ama o da kötü bir şeye benzemiyor.
Eğer başka bir sorun yoksa oyuncuya haksızlık yapılmıştır.
Itiraz kuruluna başvurma konusuna gelince evet başvurmalıdır belki ama bu çok sert bir turnuva. Hakkını geri elde etse bile büyük ihtimal performansı olumsuz etkilenecektir. Bu yüzden çekip gitmesi normal bir tepki. Sanırım çoğu oyuncu bu tepkiyi verir.

[Feti]

Uzun aramalardan sonra nihayet buldum.
Satrancın kenar dairelerinde dolaşan benim gibilerin kurallara hemen ulaşması mümkün olmuyor.
FIDE sitesinde ararken ECU sitesinde çıktı giyim kuralları : europechess.org/regulations/tournament-regulations/general-tournament-regulations

[Feti]

Dünya çapında çok önemli bir satranç yarışmasında bir organizatör çıkıyor, “Cezalandırılman için FIDE’ye rapor yazacağım” diyor. Tek başına karar alıp, hüküm veriyor. Neye dayanarak ? Giyim kurallarına. Organizatörün davranışı, kararları, kararlarının tek yanlı ve yanlış olma iddiası ayrı bir konu, giyim kurallarına göre satranççının cezalandırılma talebi ayrı bir konudur.

Ortada otoriter, zorba olduğu iddia edilen bir organizatör var.
Bunun yanısıra ortada satranççının uyması gereken giyim kuralları var.
İki konuyu birbirinden ayırarak araştırıp incelemek, üzerinde düşünmek, bize bakan yönleri varsa bunlardan gelecek için ders çıkarmak var.
Dahası da var.
Turnuva satrancının sokak aralarında kahvelerde, evlerde oynanan eğlencelik oyun satrancından öte bir spor olduğunu düşünmek, bilmek ve satranç sporunun kurallarına uymak var.

[Ateş Ülker]

Feti bey "haklı olduğuna inanan bir satranççı mutlaka itiraz etmeliydi"dediniz.Bu ilkenize saygı duyarım.Ancak günümüzde bizim ülkemizde itiraz güvence bedeli Federasyonumuzun kararı ile 150 TL olmuştur.Aşkın bey de uzun zamandır zam yapılmadığından bu zammın olması gereken bir zam olduğunu ifade etmektedir.Bilmiyorum! İçimizde sırf kahraman olup Tarihe geçmek uğruna itiraz güvence bedelini bile bile yakmak isteyen çıkar mı?Bu arada bir korkum daha var.İtiraz güvence bedeli 150 TL olmuşsa turnuva giriş ücreti de yakında 200 TL veya daha fazla olabilir.Aşkın beyin 2007 den başlayarak yaptığı "enflasyon hızına göre olması gereken zam hesapları" bu yaklaşımı desteklemektedir.
Yukarda sözü edilen yabancı ustaya dönersek onun hakkında verilen kararı doğru değerlendirmek için o gün turnuva salonunda bulunmamız gerekirdi.Satrançcılar giyimlerine genel olarak özen göstermiyorlar."Rahat giyinmeleri gerekir" konusunda hepimiz aynı düşünüyoruz.Keza temiz giyinmek ve başkalarını rahatsız edecek şekilde giyinmemek önemlidir!

[Feti]

Denilebilir ki ; giyim kuralları üst düzey turnuvalarda uyulması gereken kurallardır. Alt düzey turnuvalarda giyim kuralları olmamalıdır. İsteyen istediğini giymelidir.
Hatta daha ötesinde, bazıları “Üst düzey turnuvalarda bile giyim kuralları olmamalı, herkes dilediğince, özgür bir şekilde giyinmeli.” diyebilir.

Burada, alt düzey ve üst düzey turnuva kavramının herkes tarafından anlaşılabilir olması ve anlamı hakkında herkesin hemfikir olması gerekir.
Alt düzey turnuvanın anlamı ve açıklaması nedir ?
Üst düzey turnuvanın anlamı ve açıklaması nedir ?

Bana göre, alt düzey, üst düzey turnuva ayrıştırması olmamalıdır. Tek turnuva vardır. O da satranç turnuvasıdır. Bunun altı, üstü olmaz. Satranççının amatörünün veya profesyonelinin farklı giyinmesi ayrıştırması doğru değildir. Satranççı baştan itibaren nasıl eğitilirse, nasıl alışırsa gelecekte de öylece devam eder. Küçükken alabildiğine özgür olan çocuk gelecekte özgürlüğü kurallar çerçevesince kısıtlanırsa ya bunu kabullenmeyerek kendisi ve çevresi için sorun yaratır veya alışması zor ve sorunlu olur.

En tepedeki, en üstteki kurallar ne ise, çocuğa ve kuralı bilmeyen büyüğe kural anlatılmalı ve zamanla kabullenmesi sağlanmalıdır. Kural satranç turnuvasının düzenini sağlamak için gereklidir. Kuralsızlık ise anarşidir, huzursuzluktur.

[Feti]

Giyim kuralı bizim memleketteki turnuvalarda uygulanmamaktadır. Uygulanmayışı, yani sokakta ve evde nasıl giyiniliyorsa satranç turnuvasında da aynısının giyilmesi satranca soyunanların, velilerin gözünde satranç sporuna yeterince saygılı olabilme yolunu aşındırmaktadır.

Satranç sporunun giyim şekli sokakta ve evde giyim şeklinden biraz farkı olmalıdır. Veli ve satranca soyunan oyuncu satrancı sadece zeka geliştiren bir uğraşı olarak değil, onun ötesinde bir spor olarak görür ve kabullenirse satranç sporunun gerektirdiği giyim tarzını da benimser. Veli ve oyuncu satranç sporunun kendine özgü giyim kurallarının olduğunu ilk önce farketmeli, sonra o kurallara uymalıdır. Bunun için organizatörler çaba sarfetmelidir. Satranç turnuvası organizatörün reklamıysa reklamı olsun, siyasinin kendini göstermesiyse göstersin, tamam, diyecek yok. Ama biraz da satrancın spor olduğunu görmek, bilmek ve ona saygılı olmak gerekir. Bu konuda organizatörler sorumluluk sahibi olmalıdır.

Bunları söyledim ama…, kuralsız toplumda ve TSF turnuvaları kapsamında satrancın giyim kurallarına uyulması herhalde atı kaf dağından öteye geçirmek gibidir.

Yine de, her durumda, her yerde, her şartta havanda su döğmeye ve kaf dağını gözlemeye devam ederim. Bu benim yaşam prensibimdir.

[haliltaş]

Tabi canım. Satrancı illa spor olarak kabul ettireceğiz diye bir şeyler yapmak lazım.
"satranç sporunun gerektirdiği giyim tarzı???"
Böyle bir tarz var mıdır gerçekten? Yoksa birilerinin kafasındaki giyim tarzını uygulama hevesinden ibarett midir?

örneğin çok bilinen "ölmez parti". Bermuda şort giyen iki oyuncu tarafından oynansaydı kimse bilmezdi...

[Feti]

Evet, bazı gruplar için artık satranç ile yüzleşme zamanı gelmiş olması lazım.

Satrancı spor olarak kabul eden bir grup onun kurallarına da uyar.
Diğer bir grup satrancı spor olarak değil de zekâ geliştirme etkinliği olarak görebilir.
Zekâları yeterince geliştikten sonra turnuvalara katılmaktan vazgeçip ev ve mahalle satrancına dönebilirler.
Başka bir grup ise satrancı hobi olarak görebilir.
Elbette, satranca başka amaçla yaklaşanlar da vardır.
Tüm gruplar, satrancı hangi amaçla oynarlarsa oynasınlar, satrancın gelişmekte olan giyim kurallarına satranca ve satranççılara saygılarından dolayı uyarlarsa kendilerine satranç kapsamında saygı duyulur.

Çok geniş (yani adeta yüzlerce uygun giyim şekli) olan, uyulması çok kolay olan satranç giyim kuralları bölgeden bölgeye, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir. Bazı kültürlerde kadınlar ve erkekler için takım elbise giyme zorunluluğu getirilebilirken, bazı kültürlerde erkek ve kadın satranççının gömlek ve pantolon giymesi uygun ve yeterli kabul edilebilir. Tabii ki, burada pantolonun yırtık ve kısa olmamasını ve gömleğin düğmelerinin kapalı olmasını organizatör giyim kuralları çerçevesinde yönergesine önceden yazabilir. Satranççı, “Yok, ben ille de gömleğimin düğmelerini açarak satranç oynayacağım” diye ısrar ederse hakem veya organizatör ona kapıyı gösterir.

Anlayacağımız gibi kuralsızlık bazen karşımızdakine saygı sınırlarını zorlayabilir. Beğenmediğimiz kurala geçici bir süre uymamız ise turnuvanın yapıldığı zaman kesitinde satranççıların birbirlerine saygısıdır.

Zeka gelişimi, hobi, hoşça zaman geçirmenin ötesinde hayalleri büyük olanlar, mesela GM olma idealleri olanlar şimdiden ayaklarını denk alsalar iyi olur. Aksi halde Anton Kovalyov’un durumuna düşebilirler.

[Feti]

FIDE Code of Ethics 2.2.8. maddesi,
FIDE Recommendations for Organization of Top-Level Tournaments 8.1. maddesi,
ECU General Tournament Regulations B.13. maddesi
satranç turnuvalarında uyulması gereken giyim kurallarının genel sınırlarını çizmektedir.

Doğaldır ki ; dünyanın her bölgesinin, her yöresinin kendine has giyim şekilleri vardır ve Code, Recommendation, Regulation uyarınca çizilen genel kurallar çerçevesinde bu giyim şekilleri yer alır. Turnuva organizatörü, sponsoru turnuva yönergesinde giyim şekillerini kurallar çerçevesinde detaylandırabilir. Satranççıya düşen görev detaylandırılan giyim şekillerine uymaktır. Bu uyum organizatöre, sponsora, satranca ve satranççıya saygısından dolayı olmalıdır. Uymak istemeyen o satranç turnuvasına katılmaz veya katılamaz. Aksi şekilde hareket eden karşılığını bulur, bulması gerekir. Giyim özgürlüğünün de bir sınırı vardır, olmalıdır. O sınır yönergede belirtilir, belirtilmesi gerekir.

Benim organizatör dediğim kişi bizim memlekette yönergeleri hazırlayan hakem değildir. Organizatör organizatördür. Hakem de hakemdir. Hakem organizatörün hazırladığı, deklare ettiği yönergenin uygulayıcısıdır. Ama bizim memlekette hakem hem organizatör, hem hakem ve hem de hakim olunca işler bazen sarpa sarmaktadır.

Benim dışımda birisi,
“Bizim memlekette yönerge hazırlama işini ve turnuva yönetimi işini tümüyle hakemlere bırakan organizatör ve yönergeyi hazırlayan ama satranç oynamasını bilmeyen hakem giyim kuralları ile mi uğraşacak ?! Güldürmeyin beni !”
derse haklısın derim.

[M.Aşkın TAŞAN]

Ateş Bey,
Öncelikle bu konunun yeri olmamasına rağmen hala zamdan söz ediyorsunuz.
Şu kadarını söyleyeyim ki, zam ne benim kararım ne de tercihim!
Bunu anlayın artık!

Zam konusunu bir üyenin  "-Neden 2012 den bu yana enflasyon oranları gözetilerek yapılmadı?.." sorusuna (Ediz ERENCEK) cevaben yazdım. TSF nin zam kararları almasına, devletin spordallarında destek vermemesine açıkça karşıyım. 2008 den bu yana yapılmayan zam oranı ne olmalıydı sizce? 2008 de koyun bakalım 20TL yi bugün ne olacak? Bunun makulü ne olcaktı,ölçütü ne idi? Eğer her yıl belli bir ölçüt üzerinden zam yapılsaydı bile o günkü 20 TL.bugünün 40.08 TL sine denk gelmektedir. Bunu ortaya koyan araştırmamı da hesap cetveli ile yayınladım. Ama bunu bile bana danışmadan sildiler ortadan.
Olayın makul ölçülerini artış mantığına göre ortaya koymaya çalıştım.
Beraberinde turnuva giriş ücretlerinin aynı düşünce ile artırılması yanlış olur. Bunu da buradan belirteyim.

İtiraz bedeline de karşıyım. İtiraz kuruluna da...
İtiraz hakkı elbette olmalı, ancak itiraz kurulu turnuva oyuncularından oluşmamalı. Böyle şey olur mu? Bunun çözümü ayrıdır. Gözlemcisi var, hakemleri var. İtirazları değerlendirir araştırmasını yapar, gerekirse oyuncuların gözlemine baş vurur. Tur saatinden sonra dinlenecek, hazırlanacak oyuncudan itiraz kurulu mu oluşur? Ya da itiraz edilen oyuncu ile daha önce oynamış ya da oynaması muhtemel kurul üyesinin ne işi var o kurulda?

Kıyafet konusunda ise...

Her spor dalının kendine özgü gerekçelerinden kıyafet tarzı doğmuş ve zamanla da çeşitli faktörlerin etkisinde kalarak değişerek gelişmiştir.
Satranç rahat, temiz, düzgün ve saygın kıyafetler ile yapılmalıdır. Çağın gereğine, ortamın şartların zorunluluğuna ve ülkelerin geleneksel anlayışlarına göre  değişebilir de...
Ancak daha da önemlisi standartlardır ve bu standartlar ortaklaşa belirlenmiştir. Eğer buna kişi, topum ya da ülke olarak benimsemiş ve onay vermişseniz uymak durumundasınız.

Selam ve saygılarımla.

[Ateş Ülker]

Bir süredir Foruma girmek imkanım olmadı.Zam konusunu burada konuşmak doğru değildir.Burada giyim konusunu konuşmak uygundur.Bazı konularda zıt görüşler ortaya koyan birkaç kişi var.Sessiz çoğunluk ise her zamanki gibi susmaktadır.Bu suskunluğun memnuniyetten mi,üzüntüden mi kaynaklandığını hepimiz kendimize göre yorumlarız.